Ανθρωπιστική δράση και αλληλεγγύη ? Βελτίωση κόσμου και συμβολή σχολείου. Ομιλία στη Βουλή των Εφήβων

Αγαπητοί μου συμμαθητές,

                Χαιρετίζω την πρωτοβουλία της Βουλής των Εφήβων για τη διοργάνωση της συζήτησης αυτής με θέμα την ανθρωπιστική δράση και την αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους. Όπως όλοι γνωρίζουμε, η σημασία της αλληλεγγύης είναι τεράστια. Μια τέτοια συμπεριφορά άλλωστε είναι δείγμα προόδου και αδελφοσύνης, ενώ ακόμη συμβάλλει στην ανάπτυξη του πολιτισμού και τη σφυρηλάτηση των ανθρωπίνων σχέσεων. Κοινή προσδοκία αποτελεί, λοιπόν, όταν εξέλθουμε από αυτόν εδώ τον χώρο, να έχουμε όλοι μας καταλήξει σε συγκεκριμένες θέσεις και προτάσεις για το εν λόγω ζήτημα.

                Μέσω της ανθρωπιστικής δράσης, λοιπόν, εδραιώνεται η συνεργασία και η αρμονική συνύπαρξη μεταξύ των ατόμων. Επίσης, μέσω της αλληλεγγύης η κοινωνική ζωή ομαλοποιείται και έτσι αναπτύσσονται ευγενή συναισθήματα, προωθούνται οι ανθρώπινες σχέσεις και μέσω αυτού οι άνθρωποι ικανοποιούνται ψυχικά. Αισθάνονται ότι ανήκουν σε κάποια κοινωνική ομάδα και όχι ότι είναι απομονωμένοι και περιθωριοποιημένοι. Επιπλέον, αναπτύσσονται οι ηθικές αξίες των ατόμων όπως η αγάπη, η φιλία και η υπευθυνότητα, ενώ ολόκληρη η κοινωνία απολαμβάνει τα οφέλη της αγαθοεργίας και της δικαιοσύνης.

                Τα οφέλη της αλληλεγγύης όμως επεκτείνονται και πέρα από τα σύνορα της χώρας μας, αφού είναι εμφανή και σε διεθνές επίπεδο. Οι ανθρωπιστικές δράσεις συμβάλλουν στη σύσφιξη των σχέσεων και τη συναδέλφωση μεταξύ των λαών, ενώ αντίθετα εξοβελίζουν την καχυποψία και την εχθρότητα μεταξύ των εθνών. Κάτι τέτοιο, εκτός από πνευματικά και ψυχικά, έχει και οικονομικά οφέλη. Η επικράτηση της ειρήνης έχει περιορίσει στο ελάχιστο τις δαπάνες για πολεμικό εξοπλισμό, ενώ, εκτός αυτού, έχει συμβάλει και στην ανάπτυξη του τουρισμού και του εμπορίου, αφού οι χώρες δεν είναι πλέον απομονωμένες αλλά συνεργάζονται. Η συνεργασία αυτή μπορεί μάλιστα να επεκταθεί και σε επιστημονικό επίπεδο και ως αποτέλεσμα να έχει τη βελτίωση της ποιότητας ζωής αλλά και τον περιορισμό των ανισοτήτων.

                Για να απολαύσουμε όμως όλα αυτά τα οφέλη της αλληλεγγύης, θα πρέπει να συμβάλλει ενεργά και το σχολείο, το οποίο οφείλει να καλλιεργήσει την αλτρουιστική διάθεση. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μέσω της παροχής γενικής και ανθρωπιστικής παιδείας και της διδασκαλίας κλασικών έργων, τα οποία εξυμνούν την αξία της ειλικρίνειας και της δικαιοσύνης. Επίσης, το σχολείο θα πρέπει να πάψει να διαιωνίζει τη χρησιμοθηρική αντίληψη της γνώσης και να κάνει κατανοητό πως το σχολείο δεν είναι απλώς προθάλαμος του πανεπιστημίου.

                Εκτός από όλα αυτά όμως το σχολείο θα πρέπει να συμβάλλει και πρακτικά στην καλλιέργεια του αλτρουισμού. Μπορεί, για παράδειγμα, να διοργανώσει δράσεις στις οποίες θα συμμετέχουν μαθητές, όπως η συμμετοχή σε αθλητικές διοργανώσεις, ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός ή ακόμα και ο διεθνής εθελοντισμός και η προσφορά σε χώρες που το έχουν ανάγκη. Έτσι, το σχολείο μπορεί να διαμορφώσει ενεργούς πολίτες, οι οποίοι συμμετέχουν στα κοινά και είναι ευαισθητοποιημένοι. Τέλος, το σχολείο οφείλει να συνεργάζεται με άλλους κοινωνικούς φορείς, όπως μη κυβερνητικές οργανώσεις (Χαμόγελο του Παιδιού, Greenpeace κ.λπ.), έτσι ώστε να αναπτύξει το αίσθημα προσφοράς και αλληλεγγύης των μαθητών.

                Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα πως η σημασία της αλληλεγγύης και των ανθρωπιστικών δράσεων είναι μεγάλη, αφού μέσω της συσπείρωσης των δυνάμεών μας μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε δυσκολία παρουσιαστεί. Ειδικά τη σημερινή εποχή, που βιώνουμε μια περίοδο όχι μόνο οικονομικής αλλά και ηθικοπνευματικής κρίσης, η καλλιέργεια της αλληλεγγύης μεταξύ μας φαίνεται να είναι επιτακτική ανάγκη.

                Ευχαριστώ για την προσοχή που μου δείξατε.

Κατερίνα Μ.

Αγαπητοί συνομιλητές και φίλοι,

συγκεντρωθήκαμε σήμερα όλοι εδώ, για να θέσουμε επί τάπητος ένα μείζονος ουσίας θέμα, το οποίο ιδιαίτερα στις μέρες μας – στις μέρες της απάθειας και της αδιαφορίας – μπορεί να αποδειχθεί ως η μόνη δικλείδα ασφαλείας. Πρόκειται για τον ανθρωπισμό, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, αρετές που αν διέπουν τον κόσμο μας, αυτός μπορεί να γίνει πολύ καλύτερος. Επειδή, όμως, όπως υποστηρίζει ο Αριστοτέλης, τα μόνιμα στοιχεία του χαρακτήρα μας, οι «έξεις», δημιουργούνται ήδη από την παιδική ηλικία αξίζει ιδιαίτερα να σταθούμε στο ρόλο του σχολείου στη διαμόρφωση του αλτρουισμού.

                Ο ανθρωπισμός σαν έννοια στηρίζεται στον άνθρωπο προβάλλει ως αξία τον άνθρωπο, το σεβασμό σ’ αυτόν και την προσωπικότητά του. Έτσι λοιπόν καθίσταται ο αλτρουισμός, ως βασική προϋπόθεση κοινωνικής γαλήνης και συνοχής. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργείται μια κοινωνία που δείχνει σεβασμό στα μέλη της, εκτιμά την προσωπικότητά τους, την αξία του κάθε ατόμου γι’ αυτό που είναι. Μάλιστα, όπως καταλαβαίνετε, αυτό μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία μιας κοινωνίας ενεργών πολιτών, η οποία δεν κατατρύχεται απ’ την αδιαφορία και την παθητικότητα. Σαφώς, ο ουμανισμός είναι σαν αξία υπέρτατη, καθώς διαφυλάσσει την δημοκρατία, την επόμενη σπουδαία αξία που επίσης θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Όταν λοιπόν μια κοινωνία στηρίζεται στην ισονομία και την ισότητα, αναμφισβήτητα είναι πιο οργανωμένη και καλά δομημένη. Έτσι και τα δικαιώματα των ανθρώπων δεν καταπατούνται και οι αξίες της ελευθερίας και ενισχύεται η δυνατότητα διατήρησης του αυτεξούσιου, σε αντιδιαστολή με την τάση εκμετάλλευσης που κυριαρχεί στην εποχή μας.

                Φυσικά, όπως μπορείτε να συμπεράνετε, προκειμένου να υπάρξει αλληλεγγύη και ανθρωπιστική δράση και να μπορέσουν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για έναν καλύτερο κόσμο απαιτείται αλλαγή στάσης απ’ τους ανθρώπους. Η κοινωνία στην οποία ζούμε, στηρίζεται κατ’ αποκλειστικότητα στη μονομέρεια, στην παθητικότητα και στην ατομικότητα. Αν θέλουμε πράγματι αλτρουιστική διάθεση, πρέπει με τη σειρά μας να αποβάλουμε την νωθρότητα που μας διακρίνει και να υπερασπιστούμε τον αδικούμενο συμπολίτη μας, να προσφέρουμε κάτι από τα υπάρχοντά μας σ’ έναν άπορο ή να βοηθήσουμε σ’ έναν έρανο. Στη σημερινή κοινωνία, δυστυχώς, επικρατεί μια καχυποψία, μια επιφυλακτικότητα αλλά και μια τάση απόρριψης προς οτιδήποτε απειλεί να μας απομακρύνει απ’ την ατομικιστική μας διάθεση. Απ’ την άλλη όμως δε θα έπρεπε να λησμονούμε πως, αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε μια ανθρωπιστική διάθεση, αυτό απαιτεί πράξεις ουσιαστικές, είτε κατά μόνας είτε στα πλαίσια μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης. Έτσι, θα μάθουμε να μοιραζόμαστε, να προσέχουμε και να νοιαζόμαστε για τους συνανθρώπους μας, καθώς ουσιαστικά το πρόβλημα απ-ανθρωπισμού προκύπτει απ’ την έλλειψη αγάπης προς τον συνάνθρωπο.

                Επιπρόσθετα, η αλτρουιστική διάθεση, ο ανθρωπισμός και η καλλιέργεια σεβασμού προς τον άνθρωπο απαιτεί μια ανάλογη «προετοιμασία» ή καλύτερα αγωγή του νέου ήδη απ’ το σχολείο. Βέβαια, ο ρόλος του τελευταίου σήμερα κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικός έως και καταλυτικός για τη διαμόρφωση προσωπικότητας των νέων, δεδομένης της κρίσης του θεσμού της οικογένειας, που αναμφισβήτητα επηρεάζει την ψυχοσύνθεσή τους (αδιάφοροι γονείς ευθύνονται για τη δημιουργία προσωπικοτήτων κλειστών και απομονωμένων).

                Αρχικά, λοιπόν, μπορεί το σχολείο να προωθήσει δράσεις, όπως π.χ. εράνους, φιλανθρωπικές εκδηλώσεις με διανομή προϊόντων των ίδιων των μαθητών, ώστε και να εθίσουν τους μαθητές τους στη συνεργασία αλλά και στην προσφορά. Επιπλέον, προς τον ίδιο σκοπό, μέσα από θεατρικά έργα με πρωταγωνιστές τους μαθητές, μπορεί το σχολείο να τους εμφυσήσει τις αξίες της αλληλεγγύης και της συνεργασίας. Ένας ρόλος, που σήμερα το σχολείο καλείται να διαδραματίσει, είναι αυτός του διαμεσολαβητή με το κοινωνικό περιβάλλον. Σήμερα, δυστυχώς, η κοινωνία στηρίζεται σε θεμέλια σαθρά που ενισχύουν την αδιαφορία, την εκδικητικότητα και την κτητικότητα. Γι’ αυτό και το σχολείο δεν μπορεί να αποκρύψει απ’ τους μαθητές τα φαινόμενα αυτά, αλλά στηριζόμενο στη βοήθεια που του παρέχει -ειδικά στις μέρες μας- η τεχνολογία, να επικροτήσει μόνο τις αρετές, προβάλλοντας υγιή παραδείγματα και πρότυπα συμπεριφοράς στους μαθητές. Έτσι, οι ίδιοι καθίστανται ικανοί να εκτιμήσουν μόνοι τους τη σημασία της προσφοράς και της αλληλεγγύης και να γίνουν άτομα ολοκληρωμένα.

                Συμπερασματικά, αυτό που τελικά αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τη δημιουργία μιας κοινωνίας υγιούς, τόσο στο σύνολο όσο και μεμονωμένα στα άτομα, είναι η υιοθέτηση ανθρωπιστικής αντίληψης και αλτρουισμού. Προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να συμβάλλει δυναμικά το σχολείο αλλά και η ίδια η επιθυμία μας να βελτιώσουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε, όντας δίκαιοι, ενεργοί και αξιοπρεπείς στη συνύπαρξή μας με τους άλλους. Έτσι, μπορεί η κοινωνία στην οποία διαβιούμε ν’ αλλάξει χαρακτήρα και από απάνθρωπη και κλειστή να γίνει πραγματικά ανθρώπινη.

Ευχαριστώ πολύ.

Αναστασία Κ.

Αγαπητοί συμμαθητές,

      ως εκπρόσωπος της μαθητικής μου κοινότητας αλλά και ως μέλος της Βουλής των εφήβων πήρα το θάρρος να σταθώ εδώ, μπροστά σας, και να σας μιλήσω για την αξία του ανθρωπισμού στην καθημερινότητα όλων, καθώς και για τη συμβολή του σχολείου στην καλλιέργεια του στις ψυχές των νέων ανθρώπων. Κοινή προσδοκία αποτελεί, όταν εξέλθουμε από το χώρο αυτό, να έχουμε συνειδητοποιήσει για τη σημαντικότητα του ουμανισμού στις ζωές μας, να τροποποιήσουμε τη μελλοντική συμπεριφορά μας και να κτίσουμε έναν νέο κόσμο που θα έχει ως γνώμονα την αλληλεγγύη και την ανθρωπιά σε κοινωνικό, ατομικό αλλά και πολιτικό επίπεδο.

      Αρχικά, όσον αφορά την κοινωνία, η ανθρωπιά συνιστά ακρογωνιαίο λίθο στην κοινωνική πρόοδο και την ηθική ισορροπία. Ο ρόλος της τόσο στην εδραίωση της δικαιοσύνης, στην αγαθοεργία αλλά και στην εξαφάνιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας, όπως η βία και η εγκληματικότητα, είναι πολύ σπουδαίος. Ο ανθρωπισμός, αγαπητοί συνάδελφοι, συνεπάγεται σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ίσες ευκαιρίες και ίσα δικαιώματα για όλους. Ρατσιστικές και άλλες απαρχαιωμένες αντιλήψεις εκλείπουν απ’ την ανθρωπιστική κοινωνία και στη θέση τους ορθώνουν επιβλητικά το ανάστημά τους η αγάπη, η εμπιστοσύνη και η κατανόηση. Σε μια κοινωνία η οποία διαπνέεται από ουμανιστικές αντιλήψεις ο πολίτης αισθάνεται ασφάλεια, ηρεμία και έτσι μπορεί ανενόχλητος να γίνει συνεργός στην οικοδόμηση ενός νέου, ομορφότερου κόσμου.

      Σειρά τώρα έχει η σημασία του ανθρωπισμού σε ατομικό επίπεδο, η οποία οφείλει την ύπαρξή της στη συμβολή της παιδείας, νοοτροπίες δηλαδή που υιοθετούνται είτε από το σχολείο είτε από την οικογένεια, και που καθοδηγούν το άτομο σε όλη του τη ζωή. Ένας συνειδητοποιημένος ανθρωπιστής επιθυμεί να γίνει χρήσιμος όπου είναι δυνατό? αναφέρομαι φυσικά στην αγάπη και το σεβασμό που δείχνει, αφορμώμενη από ζωντανά παραδείγματα εθελοντισμού, όπως η αιμοδοσία, η δενδροφύτευση, ο καθαρισμός εκτάσεων, δραστηριότητες που κάθε φορά μας οδηγούν ένα βήμα πιο κοντά στην ψυχική αυτοπραγμάτωση. Η ικανοποίηση και η χαρά που νιώθει το άτομο δε γνωρίζει στεγανά, διότι μέσα του πλέον αναπτύσσονται μόνο ευγενή συναισθήματα γαλήνης και με ανοικτούς πλέον ορίζοντες θέτει και αυτό ένα ακόμη λιθαράκι στην οικοδόμηση μιας νέας πραγματικότητας.

      Αλλά χρειάζεται να αναφερθώ και στην οικονομία, η οποία μέσα σε μια αλτρουιστική κοινωνία βρίσκει εύφορο έδαφος να ισορροπήσει και τελικά να αναπτυχθεί. Φαινόμενα οικονομικής κρίσης, εξαπάτησης και πολιτικής δημαγωγίας αποτελούν εφιάλτη στα μάτια των ανθρωπιστών. Το κράτος σε μια αλτρουιστική κοινωνία συγκροτείται από άτομα υπεύθυνα που δρουν με βάση τα κοινωνικά και όχι τα ατομικά τους συμφέροντα, άτομα που θυσιάζουν την τρυφηλή ζωή τους στο βωμό της κοινωνικής προόδου.

      Βέβαια, όπως και σε πολλά άλλα, η λύση κρύβεται μέσα στο σχολείο και επισημαίνω τον χώρο αυτό, διότι μιλώ σε κοινό που απαρτίζεται από μαθητές, με σκοπό να ενισχύσω την εμπιστοσύνη που ίσως να λείπει από αυτά που νιώθουμε για το σχολείο. Ασφαλώς γνωρίζετε τα θετικά στοιχεία που απορρέουν από το σχολείο για τη συγκρότηση της προσωπικότητας μας και της εν γένει συμπεριφοράς μας.

      Η αλτρουιστική συμπεριφορά προωθείται από το σχολείο μέσω της ουσιαστικής γνώσης, δηλαδή της πνευματικής εξέλιξης, γεγονός που έχει ως απότοκο την καλλιέργεια ηθικών αξιών. Το σχολείο έχει μεγάλη συμβολή στη δημιουργία ενεργών και υπεύθυνα σκεπτόμενων πολιτών, όπως αυτοί που έχετε ήδη γνωρίσει στη ζωή σας.

      Επίσης, το σχολείο μεταλαμπαδεύει αξίες και ιδανικά και δημιουργεί πολυδιάστατες προσωπικότητες, όταν αντί για στείρα αποστήθιση γνώσεων με χρησιμοθηρικό και βαθμοθηρικό χαρακτήρα, προβάλλει ηθικοπνευματικά ιδανικά, εφοδιάζοντας τους νέους με όπλα χρήσιμα για το υπόλοιπο της ζωής τους.

      Κλείνοντας την ομιλία μου, θα ήθελα να επισημάνω πως η αλληλεγγύη και ο αλληλοσεβασμός, όπως και άλλες αξίες, θα αποτελούν κορωνίδα στην οικοδόμηση ενός νέου κόσμου? όμως, αν δεν υπάρχει το σχολείο, στο οποίο αναφύονται οι αξίες αυτές με τις οποίες το άτομο εφοδιάζεται και είναι έτοιμο να ατενίσει το μέλλον του με ασφάλεια και σιγουριά, τότε τίποτα δεν μπορεί να ισχύσει.

Ευχαριστώ για το αμέριστο ενδιαφέρον και τον πολύτιμο χρόνο που μου αφιερώσατε.

Εύη Γ.