Οι νέοι μπροστά στο "τέρας" της παγκοσμιοποίησης

      Σε μια εποχή που το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης έχει κάνει αισθητή την παρουσία του και τα σύνορα των κρατών αρχίζουν να υποχωρούν, υπάρχει έντονος προβληματισμός για τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Τα διάφορα κράτη αλληλοεξαρτώνται και σε πολλές περιπτώσεις αυτό δημιουργεί προβλήματα. Προβλήματα που οι νέοι έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν, έτσι ώστε να αξιοποιηθούν τελικά οι θετικές πλευρές της παγκοσμιοποίησης. Με αφορμή λοιπόν το έντονο προβληματισμό που επικρατεί αυτόν τον καιρό είναι χρήσιμη η αναφορά στα προβλήματα αυτά αλλά και στους τρόπους αντιμετώπισής τους.

      Αρχικά, είναι γνωστό πως η υποχώρηση των οικονομικών συνόρων έχει προκαλέσει ανισότητες μεταξύ των κρατών. Κράτη που ήδη κατέχουν οικονομική αλλά και πολιτική ισχύ φαίνεται να ευνοούνται σε σχέση με λιγότερο αναπτυγμένα κράτη. Κάτι τέτοιο είναι φυσικό βέβαια, καθώς τα μικρότερα κράτη δεν είναι δυνατόν να ανταγωνιστούν τα ισχυρότερα στο περιβάλλον της παγκόσμιας αγοράς. Ο οικονομικός πλούτος συγκεντρώνεται έτσι σε ορισμένες χώρες, προκαλώντας ανισότητες. Αυτού του είδους οι ανισότητες υπάρχει περίπτωση να φέρουν στην επιφάνεια και ρατσιστικά ή εθνικιστικά αισθήματα. Οικονομικά αδύναμες χώρες θεωρούνται πολλές φορές υποδεέστερες, ενώ οι οικονομικά ανεπτυγμένες θεωρούνται ανώτερες, προκαλώντας στον λαό αισθήματα μίσους και αντιπαλότητας.

      Επιπλέον, φαίνεται να κινδυνεύουν ολόκληροι εθνικοί πολιτισμοί εξαιτίας της καθολικής επιβολής μιας παγκόσμιας μαζικής κουλτούρας. Τα κράτη και οι λαοί χάνουν σταδιακά την πολιτισμική τους ταυτότητα, ενώ παρατηρείται μια πολιτισμική ομογενοποίηση. Η χρήση των Αγγλικών ως παγκόσμιας γλώσσας έχει προκαλέσει την υποβάθμιση πολλών άλλων γλωσσών. Επιπλέον, παραμονεύει ο κίνδυνος να ατονήσουν και να εκλείψουν πολλά ήθη και έθιμα εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης και της έλλειψης σεβασμού προς ξένους πολιτισμούς. Οι λαοί λοιπόν μαζοποιούνται και δεν υπάρχει πλέον αυτή η πολιτισμική πανσπερμία που ήταν ορατή σε παλαιότερες εποχές.

      Στο πλαίσιο επιπλέον της παγκοσμιοποίησης ενέχει και ο κίνδυνος παρέμβασης μέσω υπαγόρευσης των οικονομικών αποφάσεων από μη εκλεγμένα κέντρα, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Έτσι, λοιπόν, το δημοκρατικό πολίτευμα αποδυναμώνεται και ο λαός αισθάνεται πως ένα από τα πιο ιερά δικαιώματά του, το δικαίωμα της ψήφου και η επιλογή αυτών που θα αναλάβουν τη διακυβέρνηση της χώρας, καταπατάται. Εμφανίζεται έτσι μια νέα μορφή κατάκτησης των λαών, αυτή τη φορά όχι εδαφική, όπως σε παλαιότερες εποχές, αλλά οικονομική, κοινωνική και πολιτική.

      Όλοι αυτοί οι κίνδυνοι μπορούν ωστόσο να αντιμετωπιστούν μέσω της συμβολής των νέων. Αρχικά οι νέοι οφείλουν να σέβονται και να αναγνωρίζουν την αξία του εθνικού τους πολιτισμού, αλλά όχι μόνο να αρκούνται σε αυτό. Η γλωσσομάθεια φυσικά και είναι απαραίτητη για την ύπαρξη μιας υγιούς  πολυπολιτισμικής κοινωνίας? παρόλα αυτά οι νέοι επιβάλλονται να κατέχουν άριστα και τη μητρική τους γλώσσα. Επίσης τα ταξίδια και η γνωριμία με άλλους πολιτισμούς, η οποία μπορεί να επιτευχθεί και μέσω διάφορων προγραμμάτων ανταλλαγής μαθητών ή φοιτητών, όπως το Comenius ή το Socrates, σίγουρα συμβάλλει στην αξιοποίηση των θετικών πλευρών της παγκοσμιοποίησης.

      Επιπλέον, αποτελεί αναπόδραστη ανάγκη οι νέοι να διακρίνονται από διάφορες αρετές, οι οποίες θα βοηθήσουν στην αρμονική συνύπαρξή τους με άλλους λαούς. Αρχικά οι νέοι οφείλουν να προωθούν το διάλογο και να διαπνέονται από αισθήματα συλλογικότητας και συνεργασίας, έτσι ώστε να είναι σε θέση να επικοινωνήσουν με άτομα με διαφορετική κουλτούρα. Η κριτική σκέψη που είναι απαραίτητο να έχουν αλλά και η διαλλακτικότητά τους σίγουρα θα συμβάλλουν στην συνύπαρξή τους με ξένα πολιτιστικά στοιχεία και φυσικά θα συμβάλλουν στην ύπαρξη πολιτισμικού πλουραλισμού.

      Οι νέοι οφείλουν επίσης, για να αξιοποιήσουν τις θετικές πλευρές της παγκοσμιοποίησης, να χρησιμοποιήσουν τα μέσα πληροφορίας και επικοινωνίας. Έτσι θα καταφέρουν να γνωρίσουν ηλεκτρονικά ξένους πολιτισμούς προτού να ταξιδέψουν φυσικά. Θα έχουν επίσης τη δυνατότητα επικοινωνίας με άτομα από άλλες χώρες και, γιατί όχι, τη δυνατότητα ανάπτυξης φιλικών σχέσεων μαζί τους. Φυσικά, για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει οι νέοι πρώτον να έχουν διαμορφώσει μια υγιή εθνική συνείδηση και δεύτερον, να σέβονται τη διαφορετικότητα του άλλου. Μέσω λοιπόν της επίγνωσης των ιδιαιτεροτήτων, των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων κάθε λαού, θα είναι πολύ πιο εύκολη η συνύπαρξή μας και η θετική αξιοποίηση της παγκοσμιοποίησης.

      Συμπερασματικά , λοιπόν, αν και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης είναι πολλοί, υπάρχει τρόπος αντιμετώπισής τους. Με τη βοήθεια των νέων η παγκοσμιοποίηση μπορεί τελικά να αξιοποιηθεί και να επιφέρει πολλά θετικά αποτελέσματα. Αρκεί βέβαια να κατανοήσει ο καθένας μας πως είμαστε όλοι κάτοικοι του ίδιου «πλανητικού χωριού» και στόχος μας θα πρέπει να είναι το κοινό καλό και η αρμονική μας συμβίωση.

Κατερίνα Μ.